سالها پیش در تهران جوان بودم و تناقظاتی که روزانه در شهر یا در وسائل ارتباط جمعی بین کشور خود و کشورهای پیشرفته میدیدم برایم قابل فهم نبود. یکی از آنها دیدن مکر ر تصاویر و فیلمهای خبری از روستائیان و کشاورزان تکیده ایران که خم شده و دست و پای محمد رضا شاه پهلوی را میبوسیدند در حالیکه که او کاغذ لوله شدۀ کتیبه مانندی را با حرکاتی market basket bedford nh پر از عنایت مالکی مهربان market basket bedford nh به رعیتش به آنها اعطا میکرد.
در تضاد با آن تصاویری از کشاورزان و صنعتگران غربی که تروتمیز market basket bedford nh مستحکم و با افتخار در کنار مزارع پ ربار و ماشینهای بر اق و ساختمانهای market basket bedford nh پرقدرتشان market basket bedford nh برای ما در اینطرف دوربین لبخند میفرستادند و ما را به خواستن آنچه آنها داشتند تشویق میکردند. (کشاورزان و صنعتگران آمریکائی در دهۀ )
تناقض دیگری که نه تنها برای درک نادان من بلکه برای اکثر دنیا قابل هضم نبود این بود که اگرچه پیشرفتهائی مانند آب و برق و بهداشت کارخانجات مدرن سینما و تاتر و ابرازات هنری تساوی حقوق مرد و زن آزادی دین و دیگر آزادیهای اجتماعی و غیر سیاسی مثل تابلوهای تبلیغاتی نئون به دنیا پیام میفرستادند که ایران جزیرۀ صلح و جامعه ای آزاد و پیشرو است تظاهرات همه گانی مردم در آشکار کرد که در اطراف جزایر آرامشی که شاه و شرکتهای بزرگ و چند ملیتی و وابستگان آنها مشغول بهره برداری بودند میلیونها کسبه و کشاورز و تحصیلکردۀ ایرانی market basket bedford nh "در آب دست و پای دائم میزدند" (نیما یوشیج) ... و وضع اکثریت مردم و موسسات و صنایع ایران در واقع انقدر بد بود که چاره ای بغیر از تن دادن به عوض کردن رژیم برای خود ندیدند. چند دهه بعد متوجه شدم که همۀ آن تناقضها واقعی بودند و نتیجه های خوب و بدی که از 16 سال سلطنت رضا شاه و 38 سال سلطنت محمد رضا شاه نسیبمان شد نیز طوری دیگر نمیتوانست باشند. چرا که مدرن کردن و رشد صنعتی - اجتماعی ایران برای استفاده عدۀ قلیلی برنامه ریزی شده بود و نه برای بهره برداری اکثریت مردم و کسبۀ ما.
اگرچه واقفم که دیگر پژوهشگران و منتقدین در موارد و دیدهای مختلفی از علل شکست رژیم پهلوی قلم زده اند با باز کردن این ب عد بخصوص (در مورد برنامه ریزی برای عقب نگاه داشتن اکثریت و بهره برداری درصدی کوچک) مدیریت و رهبری ایران توسط رژیم پهلوی تلاش من این است که شاید به انداختن نور و کشف این راز راه را رفتن ولی به مقصد نرسیدن این سئوال که چرا میلیاردها خرج کردیم ولی همچنان بیکار و وابسته مانده ایم و این معمای آزادی صنعت و هنر داشتن ولی همۀ احتیاجات خود را وارد کردن کمکی کرده باشم.
(اجازه بدید که قبلا به این نکته اشاره کنم که قصد من از آوردن اسم اشخاص اسم کشورها شرکتها یا گروهها در این گفتگو ابراز طرفداری یا تکذیب آنها یا دال بر نظر من در مورد خوب یا بد بودن آنها نبوده و صرفا بدلیل متصل بودن اسم یا عملیات آنها با اتفاقات بخصوص تاریخی است. عمدۀ اطلاعات و داتای این بخش از منابع موثقی مانند کتاب دکتر اروند ابراهیمیان "ایران بین دو انقلاب" بازگو شده است.)
رضا شاه و محمد رضا شاه پهلوی هر دو مجموعه ای از سیستمها و ساختارهای صنعتی و فرهنگی-اجتماعی را در ایران تغییر داده و مدرن کردند. ولی در تمام مدت سلطنتشان هر دو سیستم سیاسی-اقتصادی مملکت (یعنی رابطۀ دولت با منابع و حقوق مردم) را همچنان یک رابطۀ مالک و املاک شخصی اش با رعایا باقی نگه داشتند. مانند زمان ساسانیان و هخامنشیان market basket bedford nh ... صفوی و قاجار ... در چنین رابطه ای رعیت باید قاعدتا نادانتر و ناتوانتر از ارباب بماند دخالتی در برنامه ریزی و خلق کردن زندگی و آیندۀ خود و کشورش نداشته باشد و امنیت جان و مالش نیز در اختیار اربابش باشد.
رضا شاه (1320-1305) اهداف پیشروی مانند مرکزی کردن قدرت خود متحدالشکل کردن مردم یکجور کردن فرهنگهای متعدد موجود در ایران پایان دادن به نفوذ خارجیان در کشور و پیشبرد صنایع و دادن نظمی مدرن به موسسات کشور داشت. ولی تغییراتی که او در کشور بوجود آورد بر اساس مدل یا بصیرتی عملی-علمی (مسیری که در بیشتر اروپا و بعد در دیگر کشورهای صنعتی طی شد) یا بر پایۀ آرزوئی برای برنامه ریزی برای قدرتمند کردن اکثریت مردم ایران نبود. رضا شاه از طرفی بر اساس تجربیات شخصی خود و آنچه از تاریخ معاصرش میدانست از طرفی بدلیل احتیاج شخصی ش برای احساس امنی ت کردن (گرفتاری اکثر رهیران در جهان سوم) و از طرف دیگر بر اساس چیزهائیکه نظرا در جامعۀ ترکیه و در شخص آتاتورک دیده بود تصویری market basket bedford nh از حکمرانی خود و ایران مدرن در ذهنش داشت که بر اساس آنها عجولانه آنچه دور و بر خود میتوانست ببیند یا لمس کند عوض کرد. مختصرا به این ترتیب که رضا شاه:
برای market basket bedford nh عوض کردن ظاهر جامعه فرمان بکنار گذاشتن چادر لباسها و کلاههای سنتی و جایگزین کردن آنها با لباسها و آداب اروپائی را صادر کرد با موسسات مدرنی مانند دانشگاه برای دختران و پسران ادارات وزارتخانه ها و بیمارستانها نظم جدیدی به امور کشور داد برای متمرکز کردن قدرت یک ارتش مرکزی که محورش محکم کردن موقعیت خود او بود درست کرد باضافه بسیاری market basket bedford nh از پایه های قدرت عشایر زمینداران بزرگ مذهبیون و گروههای سیاسی مترقی و روشنفکران شهری را متزلزل کرد.
برای از بین بردن تسلط خارجیان بر ایران : اقدامات مهمی اعمال کرد از جمله مالکیت زمین در ایران را برای خارجیها ممنوع کرد مدیریت خزانه داری عمومی و وصول تعرفه و ادارۀ گمرک را از کنترل مطلق آنها بدر آورد و کاپیتولاسیون قرن نوزدهم را (که به موجب آن امتيازات خاص برون مرزی به خارجیها داده شده بود) لغو کرد. و مهمتر از همه منابع داخلی مالی برای برنامه market basket bedford nh های نوسازی کشور بوجود آورد- برای نوسازی صنایع موسسات راه آهن و دیگر ساختارهای زیربنائی برای تشکیل ارتش مرکزی و غیره. منابع داخلی مالی مانند بالا بردن تعرفه های گمرکی مالیات بر درآمد سراسری درآمد از صنایع و شرکتهای انحصاری دولتی مثل قند چای تنباکو و
No comments:
Post a Comment